یکی از مسائلی که اخیراً مطرح شده است احتمال وجود بازار غیر رسمی یا بازار سیاه در حوزه آی‌وی‌دی است و این‌که بعضی آزمایشگاه‌ها برای تأمین کیت‌های تشخیصی از طریق مبادی غیررسمی اقدام می‌کنند.

مهندس هادی لاهیجی؛‌ مدیرعامل سیناکلون‌ در نشست زنده اینستاگرامی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران با محوریت «کیت‌های تشخیصی»، این موضوع را تائید کرد و توضیح داد: «متأسفانه این مسئله کاملاً صحت دارد. خیلی از کیت‌هایی که الان در کشور استفاده می‌شود نه فقط در زمینه کرونا و کووید-19 بلکه سایر کیت های دیگر، بر مبنای کیت‌های ویژه تحقیق است. بعضی از آن‌ها نتیجه توسعه و بسط اعضای آزمایشگاه است که آن را طراحی کرده‌اند و استفاده می‌کنند و گزارش می‌دهند و چند کیت آی‌وی‌دی دار هم برای زمان بازرسی در یخچالشان دارند. از آن‌طرف بحث مجوز هم چندان مطرح نیست و خیلی جاها از ما خواسته‌اند که مواد را به صورت بالک بگیرند و استفاده کنند. در کنار چنین مواردی، بازار سیاه و بحث قاچاق کیت هم هست و از مبادی غیررسمی و وایت‌‌لیبل، بالک و... وارد و مصرف می‌شود.»

لاهیجی در پاسخ به این سؤال که آیا در حوزه آی‌وی‌دی تولید نما داریم که بالک وارد کند و سهمی از بازار را داشته باشد، گفت: «ما در حدود ۵۰۰ هزار قلم کالای تجهیزات پزشکی، مواد اولیه و... داریم که نسبت به دارو عدد بزرگی است و تأمین بخشی از آن، با واردات صورت می‌گیرد. آن‌چه که ما مدعی هستیم در حوزه تولید داخلی قرار می‌گیرد حدود ۲۵۰ هزار قلم از این محصولات را شامل می‌شود. از این تعداد هم به عنوان یک تولیدکننده با سابقه کاری 25 ساله می‌توانم به جرئت بگویم که به هیچ وجه تولیدکننده ۱۰۰ درصد نیستیم، دانش فنی، اطلاعات و مهندسی معکوس خیلی از این محصولات در کشور وجود دارد ولی ما اگر حتی یک ماده اولیه را نداشته باشیم قطعاً کل فرآیند تولید آن محصول متوقف می‌شود و همین الان هم بسیاری از شرکت‌ها دچار این مشکل شده‌اند.»

او در ادامه افزود: «بستن درها و خودکفایی خوب است ولی به شرط آن‌که پیش‌تر تدارک لازم را دیده باشیم. همین الان می‌توانم بگویم که از دو هفته پیش به دلیل نداشتن فقط یک ماده خط تولید ما خوابیده است. در این مدت که درگیر کووید ۱۹ هستیم، حدود ۱۳۰۰ کیت به مشتری‌ها تحویل داده‌ایم که نتیجه آن حدود ۱۳۰ هزار تست خواهد بود و پرایمرهایی را به مراکز دانشگاهی، تحقیقاتی و آزمایشگاهی دادیم که بالغ بر سه میلیون تست می‌شده است و توانستیم در کمتر از ۲ روز این نیازها را تأمین کنیم. کسانی که درگیر تولید هستند، معنی این زمان را درک می‌کنند که تفاوت آن با وارداتی که حداقل ۲۰ روز طول می‌کشد، چیست. در زمینه تولید پرایمر و لیبل‌های فلورسانس توانستیم بالغ بر ۲ میلیون تست را پوشش بدهیم و کیت کرونا که هنوز در صف مجوز پاستور قرار دارد تا به حال بالغ بر ۲۰ هزار تولید داشته‌ایم و دیگر قادر به تولید نیستیم چون مواد اولیه لازم برای تولید را نداریم.»

مدیرعامل سیناکلون نتیجه‌گیری خود از این بخش را چنین عنوان کرد: «در اساس فقط چند شرکت تولیدکننده واقعی هستند و دانش آن را دارند. اگر حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ شرکت تولیدی داشته باشیم که مدعی هستند در زمینه مولکول‌های بیوتکنولوژی کار می‌کنند، پنج شرکت تولیدکننده واقعی و مابقی واردکننده بالک هستند که پس از ترکیب و ری‌لیبل محصول را به مشتری ارائه می‌دهند.»

او در پاسخ به سوالی درباره گلوگاه‌های اصلی که می‌توانند مانع تولید شوند و باید آن‌ها را برطرف کنیم تا اگر به هر دلیل مانند تحریم یا کرونا، واردات سخت شد، خط تولید متوقف نشود، توضیح داد: «فکر می‌کنم عنوان‌هایی که مسئولان کشور برای رفع مشکلات می‌گذارند، خیلی خوب ولی در اجرا بسیار ضعیف است. مثلاً ماده اولیه مورد نیاز شرکت، از دو هفته پیش در گمرک مانده و خط تولید ما متوقف شده است. اگر دولت و وزارت بهداشت در این زمینه کمک می‌‌کرد، خیلی از مشکلات تحقیق و توسعه و آزمایشگاه‌ها رفع می‌شد. قطعاً طی روزهای آینده انتشار و انعکاس این خبر را خواهیم داشت که با کمبود کیت و خدمات مواجهیم و بخشی از آن به دلیل کنار رفتن شرکت‌های مشابه ماست که نمی‌توانیم مواد اولیه را در اختیار داشته باشیم. هرچند سیناکلون جزو شرکت‌های دانش‌بنیان به حسب می‌آید ولی عملاً فقط اسمی است که یدک می‌کشیم و از حمایت چندانی برخوردار نیستیم.»

او در ادامه مثال دیگری از اجرای بد قانون‌های خوب زد: «اخیراً قانونی تصویب شده است که بر اساس آن شرکت‌های دانش‌بنیان باید برای ترخیص کالای وارداتی خود تائیده از صندوق حمایت از شرکت های دانش بنیان بگیرند. ما باید نامه‌ای بفرستیم و پس از ۱۰ روز چرخیدن نامه در سیستم اداری، نامه با پست به اداره گمرک فرستاده می‌شود که این روش دیگر منسوخ شده است ؛ و این در حالی است که همه این مراحل می‌تواند به شکل الکترونیک و کمتر از یک روز انجام شود. تاکیدم این است که شاید قانون‌ها درست باشد ولی در اجرا مشکلات زیادی داریم. با توجه به این شرایط، ما حتی قید ارز اختصاصی را زده‌ایم و فقط می‌خواهیم که اجازه بدهند در یک فرآیند درست و روتین فعالیت کنیم.»

مهندس هادی لاهیجی در پایان بخش اول سخنانش گفت: «اداره تجهیزات، شرکت‌های تولیدی را کاملاً می‌شناسد و اگر واقعاً قصد رسیدن به شعار جهش تولید را دارد، کار سختی نیست که فقط یک روز آن‌ها را دور هم جمع کند و بپرسد مشکل شما چیست؟ شرکت‌های تولیدی دارای بازرسی های دولتی سالیانه توسط صندوق های دانش بنیان و همچنین دارای دفاتر مالیاتی رسمی و حسابرس و البته دارای سیستم مدیریت و تضمین کیفیت (GMP,GLP) هستند وبنابراین تفکیک شرکت های تولیدی واقعی و غیرتولیدی

( وارد کننده بالک ) براحتی میسر خواهد بود و در نتیجه این مشکلات به راحتی با هم‌فکری و تعامل قابل حل است.»

مهندس هادی لاهیجی؛‌ مدیرعامل سیناکلون‌ درباره شرایط صادرات کیت‌‌های تولید ایران و امکان آن در وضعیت تحریمی و سیاسی فعلی گفت: «شرکت ما در حال حاضر محصولات خود را به ۴ کشور آسیای میانه صادر می‌کند ولی حجم آن به دلیل رقابت بالای این زمینه، قابل توجه نیست. چین به دلیل قیمت تمام شده پایین و شاهراه‌هایی که با کشورهای اروپایی و آسیای میانه دارد، در این زمینه موفق‌تر است و رقابت با آن‌ها مستلزم قیمت خیلی پایین‌تر است که در خیلی از موارد و محصولات با توجه به قیمت تمام شده، برای ما ممکن و شدنی نیست؛ خصوصا که بخشی از مواد اولیه ما با شرایط و مشکلات بیشتر تامین می‌شود. با این حال اگر حمایت دولتی بیشتر شود می‌توانیم محصولات خود را صادر کنیم چون علی‌رغم همین شرایط، ما جایگاه خود را پیدا کرده‌ایم و محدودیت اصلی قیمت تمام شده نهایی است.»

مدیرعامل شرکت سیناکلون درباره کیفیت و دقت کیت‌های تولید داخلی به این نکته اشاره کرد که ما می‌توانیم محصولات خودمان را با دو نوع کالا مقایسه کنیم، محصولات اروپایی و آسیایی. او در ادامه توضیح داد: «قطعا اگر بخواهم درباره تولیدات خودمان بحث کنیم باید از شرکت روش آمریکا نام ببرم که بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در دنیاست. یک مثال روشن این‌که کیت استخراج ویروس تولیدی ما، مشابه همان شرکت است و خیلی از مصرف‌کننده‌هایی که تا پیش از کرونا شاید به راحتی محصولات ما را به مجموعه‌شان راه نمی دادند الان و پس از اجبار به استفاده، اذعان می‌کنند که باید قبلا هم آن‌را به کار می‌بردند. کیفیت کیت‌های ما شاید ۱۰۰ درصد کیفیت روش را نداشته باشد ولی ما ۹۰ درصد مسیر را طی کرده‌ایم و همین‌که یک مشتری سرسخت که در کارش وسواس دارد،‌ ما را به مجموعه خودش راه می‌دهد و به اشتباهش اذعان می‌کند هم برای ما جای خوشحالی دارد و پس از قیاس با شرکت اصلی آمریکایی، جایی برای مقایسه محصول با شرکت‌های چینی و کره‌ای باقی نمی‌ماند.»

لاهیجی در پایان گفت: «نخبگان زیادی در کشور ما هستند و نخبگان زیادی داریم که تعدادی از آن‌ها در شرکت ما مشغول هستند و ما از این ارتباط دانشگاه برای جذب فارغ‌التحصیلان نخبه بهره می‌بریم. به جرأت می‌توانم بگویم خیلی از محصولات ما با نمونه‌های خارجی اگر برابری نکند، ‌چیزی کم ندارد.»

مراسم تقدیر از توانمندی های صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی کشور با حضور معاون علمی و فناوری رییس جمهور و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در بهمن ماه سال جاری برگزار گردید.

در این مراسم، ضمن تقدیر از توانمندی های صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی کشور، محصولات جدید تولیدی یا دارای فناوری ویژه نیز معرفی و تقدیر شدند.

دارو و تجهیزات پزشکی که در این مراسم معرفی و رونمایی شدند، شامل محصولاتی است که با فناوری پیشرفته و برای اولین بار در کشور تولید شده ‌اند. برخی از محصولات یا مجوز خود را از سازمان غذا و دارو گرفته‌ اند و یا در مراحل پایانی اخذ مجوز هستند. در طی مراسم از حدود ۱۰۰ قلم دارو و مکمل و ۴۰ قلم تجهیزات پزشکی که در گذشته وارداتی بوده و امروز در داخل تولید می‌شوند، رونمایی شد. مقرر است، با تولید این محصولات در داخل، از واردات آنها به کشور جلوگیری ‌شود.

انجمن به عنوان یکی از برگزارکنندگان و حمایت کنندگان از مراسم با شرکت‌های عضو خود در بخش تقدیر و نمایشگاهی حضور داشت و از شرکت های زیست دارودانش، پرسیس ژن، ، نویان پژوهان زیست دارو، آرنا حیات دانش، پادرا سرم البرز، ایمن واکسن البرز و زیست تخمیر تقدیر به عمل آمد.