دوره وبیناری فرصتی برای آشنایی با حوزه بیوتکنولوژی و ایجاد فرصت‌های کاری

محمدرضا کاظمعلی، دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران:

همه‌گیری بیماری کرونا تاثیر به‌سزایی بر تمام بخش‌های آموزشی، کسب و کارها و حتی تحقیق و توسعه گذاشته و حوزه بیوتکنولوژی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. به همین دلیل  انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران در پاییز و زمستان ۱۳۹۹ سلسله وبینارهای آموزشی را برای معرفی ابعاد مختلف بایوتک و نیز اطلاع‌رسانی درباره دست‌اورده و فن‌آوری‌های جدید این حوزه برگزار خواهد کرد. هدف انجمن از ارائه این وبینارها آشنایی بیشتر اعضا و علاقه‌مندان با این موارد و نیز ایجاد فرصت‌های کسب و کار برای آن‌هاست.
محمدرضا کاظمعلی هدف انجمن از برگزاری وبینارهای حوزه تولید داروهای بایوتک را آشنایی بیشتر شرکت‌کنندگان با تکنولوژی و فن‌آوری‌های جدید و روند پیش روی این صنعت در دنیا عنوان کرد و توضیح داد: «لازم است فعالان این حوزه بدانند بایوتک در دنیا ابعاد مختلفی دارد و شامل انواع دارو، واکسن‌ها، هوش مصنوعی، چاپ سه‌بعدی و... می‌شود. در این دوره شرکت کنندگان با فرصت  ها و روندهای روبه رشد در دنیای فناوریهای جدید زیست فناوری آشنا خواهند شد که با آشنایی این فرصتها میتوانند فرصت‌های شغلی جدید در آینده را بخوبی شناسایی و برای ورود به این حوزه ها خود را آماده کنند.
او در ادامه افزود: «یکی دیگر از اهداف وبینار این است که شرکت‌کنندگان از فرآیند تولید داروهای بیولوژیک و مباحث رگولاتوری آشنا شوند و با فرایند تولید داروهای بیوتکنولوژی بیشتر آشنا شوند.
به گفته محمدرضا کاظمعلی ««سرفصل‌ وبینارها بر اساس روند تولید یک داروی بایوتک انتخاب شده است و از مرحله توسعه سل‌لاین تا توسعه محصول و مباحث جدیدی مانند یکپارچگی‌ داده‌ها و معتبرسازی روش‌های کامپیوتری را شامل می‌شود. این سلسله وبینارها به شکلی طراحی شده‌اند تا افرادی که آن‌‌ها را می‌گذرانند به صورت منظم و پیوسته و از ابتدا تا انتها با مراحل تولید و رگولاتوری  آشنا شود و اگر در این حوزه سابقه فعالیت ندارد، بتواند علاقه‌مندی‌های خود را شناسایی کنند.
دبیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران با اشاره به این‌که برای اولین بار متخصصان حوزه بایوتک سلسله مباحث مرتبط را به صورت منظم و یکپارچه ارائه می‌دهند، وبینارها را فرصت استثنایی برای علاقه‌مندان و فعالان این حوزه بیان و اضافه کرد:«با توجه به اهمیت موضوعات، وبینارها برای تدریس سراغ کسانی رفتیم که از دانش و تجربه کافی در این حوزه برخوردار باشند، اساتید و مدرسان سابقه زیادی در فرآیند تولید و صنعت دارو دارند و در شرکت‌های بایوتک نیز فعال هستند. همچنین برای طرح مواردی مانندا جی‌ام‌پی، معتبرسازی پاکسازی، مدیریت تغییرات و مباحث مشابه که در صنعت دارو مهم هستند از کارشناسان باتجربه اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو دعوت کرده ایم تا  با ارائه دانش و تجربیات خود در سالیان گذشته باعث افزایش دانش افراد شرکت کننده و کاربرد عملی در آن صنعت شوند که نهایتا به نفع تولیدکنندگان و افزایش کیفیت محصولات دارویی خواهد شد..»
کاظمعلی تاکید کرد شرکت در وبینار محدودیتی ندارد، مخاطبان آن‌را همه علاقه‌مندان و فعالان حوزه بایوتک و حوزه‌های مرتبط معرفی کرد و توضیح داد: «مخاطبان این وبینار افرادی مانند فارغ‌التحصیلان و دانشجویان رشته‌های علوم آزمایشگاهی، داروسازی، بیوتکنولوژی، زیست‌شناسی، رشته‌های زیست محیطی تا افراد حاضر در صنعت میباشد و حتی کسانی که در این حوزه سابقه فعالیت دارند و علاقه مند هستند از دانش و تجربه دیگران بهره مند شوند نیز مفید میباشد.»
دبیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران در پایان گفت: «انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران پس از اتمام دوره‌ها از کسانی که در تمام وبینارها شرکت کرده باشند، یک آزمون جامع می‌گیرد و کسانی که در امتحان نمره بالایی بگیرند، به شرکت‌های عضو مجموعه معرفی خواهند شد تا بتوانند فرصت‌های شغلی خوبی در آینده به دست آورند.»

دکتر یگانه طالب خان گروسی استادیار زیست فناوری پزشکی مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی انستیتو پاستور ایران و مدیر عامل شرکت آرناژن‌ در مصاحبه ای با روابط عمومی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی کشور در خصوص چالش‌های پیش روی ورود به فهرست دارویی کشور گفت: همان طور که وزير محترم بهداشت فرمودند درست است که در هيچ کجای دنيا هر دارويي را به راحتی وارد فهرست دارويي نمی‌کنند و يا اگر دارويي را وارد ليست کنند آن را بيمه نمی‌کنند و بازدهی اقتصادی آن دارو و بودجه کشور را در نظر می‌گيرند اما سوالی که در ذهن دست اندرکاران حوزه دارو و سلامت مطرح است اين است که آيا بهتر نيست که مجوز ورود به فهرست داروهايي که در سال‌های اخير در بازار دارويي دنيا وارد شده‌اند راحت‌تر صادر شود و در عوض به بيماران که عموماً برای بهبود بيماری به هر وسيله و شانسی تمسک می‌جويند اين اجازه يا به عبارتی فرصت داده شود تا خودشان بر اساس وضعيت اقتصادی خانواده به انتخاب داروی جديد اما مؤثرتر در درمان بپردازند؟ همه می‌دانیم که علاوه بر این مسائل، تجويز داروهای خارج از فهرست داروها زمينه را برای ورود غيرمجاز دارو يا به عبارتی قاچاق دارو فراهم می کند، فشار اقتصادی بيشتری به مردم تحميل میکند و امکان واردات داروهای تقلبي نیز زياد می‌شود.

مدیرعامل آرناژن همچنین درخصوص فرايند شتاب‌دهی و سازوکار و حمايت از شتاب دهنده ها اظهار داشت: سبد سرمايه‌گذاری شتاب‌دهنده و هزينه‌های آن از شاخص‌های مهم ارزيابی شتاب‌دهنده‌هاست. هرچه حمايت‌های بخش دولتی از شتاب دهنده‌ها بيشتر باشد، سرمايه‌گذاری‌های بخش خصوصی هم به دنبال اطمينان از اين مجموعه‌ها بيشتر خواهد شد. معاونت علمی و فناوری رياست جمهوری به عنوان اصلی‌ترين حامی شتاب‌دهنده‌ها با تعريف شاخص‌های عملکردی به ارزيابی و رتبه بندی شتاب دهنده‌ها و تخصيص حمايت ها به تناسب آنها میپردازد. به عبارتی ايجاد فضای رقابتی- حمايتی- نظارتی در بين شتاب دهنده ها ضروری است. از طرف ديگر برگزاری نمايشگاه‌هايي مثل ايران فارما فرصت و امکان خوبی را برای معرفی شتاب دهنده‌ها می‌دهد.

دکتر طالب‌خان صدور مجوزهای سازمان غذا و دارو را يکی از عوامل تأثيرگذار در تسريع فعاليت شرکت های دارويي و غذايي دانست و افزود درست است که داروهای توليد شده با سلامت مردم سروکار دارد و بايستی سازمان غذا و دارو حساسيت ويژه ای به خرج دهد اما به نظر می رسد که گاهاً اين فرايندها با شعار سال که جهش توليد می باشد هماهنگی ندارد از این رو لازم است که به طور منظم جلساتی ميان مسئولين سازمان با مديران ارشد حوزه دارو و درمان و نيز مديران شتاب دهند ها وجود داشته باشد تا ظرفيت ها و توانايي های استارتاپ ها در زمينه رفع نيازهای داخلی مشخص گردد چراکه برای جهش توليد بايستی فرصت ها را غنيمت شمرد. شرکت های دانش بنيان با رفع نيازمندی های داخلي مانع از ورود محصولات با برندهای نامعتبر و بدون نام و نشان خواهند شد.

البته منظور من از اين حمايت ها و تسريع فرايند صدور مجوزها قطعاً به معناي دور زدن قانون و يا کاهش حساسيت سازمان غذا و دارو نيست بلکه بايستی سيستم نسبت به پيشنهادات ارائه شده از طرف شرکت ها منعطف بوده و آنها را مورد بررسی قرار دهد. تسريع روند صدور مجوزهای هر محصول خواسته ای است که می تواند در دنيای رقابت تجاری شرکتها يکی از فاکتورهای مهم در موفقيت و يا شکست يک تيم يا شرکت باشد.

مدیرعامل آرناژن فارمد، آشنا نبودن شرکت های نوپا با سيستم های بازرگانی و عدم آشنايي با وضعيت بازار از مشکلات و چالشهای اين شرکتها است. عدم آشنايي‌با روش کار گمرک، تجارت داخلی و زيرساختهای بازرگانی و تجارت بين الملل، عدم آشنايي با موارد حقوقي مرتبط، عدم وجود تيم های بازرگانی قوی و عدم وجود منابع مالی قوی قطعاً در تمامی زمانها و خصوصاً شرايط تحريم برای شرکت های نوپا مشکل ساز خواهند بود. وجود ظرفيت های خالی در بسياری از کارخانه های توليدی داخلی که می توانند امکان توليد قراردادی را برای شرکت های تازه تأسيس فراهم کنند يکی از راهکارها در پيشرفت اين شرکتها می باشد. بی ثباتی نرخ ارز مشکل ديگری است که شايد با آسان نمودن شرايط تخصيص ارز و صادرات دارو خصوصاً به کشورهای همجوار بتوان بر اين مشکلات حاصل از تحريم غلبه نمود.

دکتر محمد امین قبادی مدیر عامل شرکت دانش‌بنیان پادراسرم البرز در مصاحبه ای با روابط عمومی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی کشور گفت: فهرست دارویی کشور با وجود مزایایی که حتما به همراه دارد اما متاسفانه آلوده به برخی مسائل حاشیه‌ای شده است. اینکه تامین ارز دارو و مجوز ورود دارو به فهرست دارویی کشور هر دو توسط سازمان غذا و دارو انجام می شود سبب شده است تا برخی از داروهای جدید به دلیل محدودیت های تأمین ارز ماده اولیه وارد فهرست دارویی کشور نشوند. به نظر بنده بهتر است فهرست دارویی کشور باز باشد و تمام مولکول‌هایی که تأییده نهادهای بین المللی مثل EP را دارند در کشور قابل تولید باشند. در خصوص جنبه های هزینه اثر بخشی نیز تنها شورای عالی بیمه تصمیم گیرنده باشد و در واقع فهرست داروهای بیمه‌ای در کنترل باشد.
دکتر قبادی در ادامه در خصوص رقابت‌هایی که میان بخش خصوصی و دولتی در تولید محصولات سلامت محور وجود دارد افزود: در سیاست های کلی نظام همواره به عدم رقابت بخش دولتی و خصوصی تاکید شده است. موسسات و شرکت های دولتی موظفند فقط در مواردی وارد حیطه تولید شوند که بخش خصوصی توان ورود را ندارد. متاسفانه در حال حاضر با وجود فعال شدن بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان بسیاری از موسسات دولتی وارد رقابت با بخش خصوصی می شوند که این امر سبب دل‌شکستگی شرکت های دانش بنیان می شود. متاسفانه ما از صنعت خودرو درس نگرفته ایم و اگر این حمایت از بخش دولتی و خصوصی در صنعت دارو هم تسری پیدا کند تنها ثمره آن ارائه محصول بدون استاندارد GMP به بیماران و ورشکستگی شرکت های خصوصی است. در مناقصات دولتی به خصوص در وزارت بهداشت متاسفانه با وجود تفاوت کیفی فاحش و مستندات کامل‌تر بخش خصوصی، همیشه حمایت از موسسات دولتی حمایت ویژه می گردد.
مدیرعامل پادرا سرم در مورد این که آیا رقابت میان بخش خصوصی و دولتی، رقابتی عادلانه است یا خیر گفت: اجازه بدهید برای شما مثالی بزنم. در فراخوان تامین واکسن و سرم‌درمانی وزارت بهداشت همه شرکت ها و موسسات موظف هستند در تاریخ مشخصی قیمت و شرایط پیشنهادی خود را در پاکت در بسته به حراست سازمان غذا و دارو تحویل دهند اما سازمان غذا و دارو، موسسه تحقیقاتی رازی را از این امر مستثنی می کند و ایشان شرایط خود را پس از آگاهی از شرایط شرکت های خصوصی اعلام می کنند.

دکتر فاطمه نعمت‌پور، مدیر عامل شرکت رادین زیست فناور در مصاحبه ای با روابط عمومی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی کشور روابط عمومی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی کشور گفت: بدیهی است که تخصیص ارز در شرایط بحرانی ناشی از تحریم بسیار کمک کننده می باشد، ولی درحالیکه واردکنندگان مشمول دریافت ارز می باشند، متاسفانه تولید کننده نوپا که هنوز به محصول نهایی نرسیده و در فاز خرید مواد اولیه، تجهیزات و راه اندازی واحدهای تولیدی با هزینه های گزاف و غیر منطقی کنونی است فاقد این حمایت می باشند.

دکتر نعمت پور در مورد مشکلات شرکت‌های تولید کننده محصولات بیوسیملار جهت ورود به فهرست دارو گفت: متاسفانه در برابر ورود داروهای جدید به فهرست دارویی مقاومت مشاهده می شود که مغایر با چشم انداز اعلام شده توسط مقام معظم رهبری مبنی بر جهش تولید در کشور می باشد. البته بخشی از این مقاومت جهت جلوگیری از واردت داروهای مد نظر می باشد. اما با توجه به اینکه در یک چشم انداز وسیع ایران عزیز می بایست همگام با سایر کشورها به جدیدترین محصولات دنیا در حوزه های درمانی و دارویی دستیابی داشته باشد. به نظر تغییر قوانین و ایجاد قوانین جدید بازدارنده واردات راهگشا خواهد بود و ورود داروهای جدید به فهرست دارویی کشور را تسهیل خواهد نمود.

مدیرعامل شرکت رادین زیست فناور در ادامه به چند مورد از مشکلاتی که شرکت های نوپا در حال دست و پنجه نرم کردن با آن ها هستند اشاره کرد و اظهار داشت: اگرچه سیاست‌های حمایتی ای مشاهده می‌شود، اما این سیاست ها عمدتا بر شرکت های مادر و تولید کنندگان اصلی و با قدرت و نفوذ بالا متمرکز می باشند. حمایت از شرکت های نوپا و نوظهور که هنوز در مراحل تحقیق و توسعه بوده و محصولی برای ارائه ندارند، به شدت کمرنگ بوده و عملا حمایت خاصی از شرکت هایی که در فاز ابتدایی رشد قرار دارند صورت نمی گیرد. لازم است مسئولین ذی ربط این را درک کنند که برخلاف تصورشان، همانطور که حمایت از بنگاه های تولیدی در هر سطح و وسعتی لازم می باشد، حمایت از بنگاههای تولیدی نوپا بسیار ارجح تر و واجبتر می باشد و امیدواریم روزی این تفکر در حمایت ها حاکم شود.

دکتر نعمت پور تأکید کرد منظور از حمایت تنها حمایت مالی نبوده و شامل حمایت در تسهیل فرایندهای پیچیده اداری مرتبط، حمایت های مالیاتی، بیمه، ارزی، گمرکی، کمک به فروش و صادرت و.... نیز می باشد. اگرچه در چند سال اخیر شاهد تاسیس صندوق ها و ستادهایی حمایتی می باشیم ولی بعضی از انها با اهداف خود فاصله زیادی دارند و یکی از دلایل اصلی این امر مشکلات ناشی از قانون گذاری می باشد که نیازمند اصلاحات فراوان است.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در پایان گفت: اگرچه حمایت هایی از تولید کنندگان محصول نهایی مثلا دارو صورت می گیرد، ولی این حمایت ها به تولید کننده مواد اولیه و میانی تعلق نمی گردد. چرا که تفکر حاکم اعتقاد کمرنگی به تولید مواد اولیه و میانی دارد. حال به دلیل تحریم ها این نیاز حس شده و امیدواریم هر چه زودتر دیدگاه حمایت واقعی از تولید مواد اولیه و حد واسط در کشور عزیزمان ایجاد شود.